16ο ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ :Παρακείμενος ενεργητικών ρημάτων (ΘΕΛΕΙ ΠΡΟΣΟΧΗ!!!)

Για να σχηματίσουμε τον παρακείμενο θα πρέπει να προσέξουμε τις καταλήξεις και τον αναδιπλασιασμό

                       ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ

Στα  ρήματα  που έχουν φωνήεν πριν την κατάληξη – ω  , πριν από τις καταλήξεις του παρακειμένου βάζουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του παρακειμένου που είναι το -κ-

Π.Χ.  λύ-ω -  λέλυκα

λέ-λυ-κ-α

λέ-λυ-κ-ας

λέ-λυ-κ-ε

λε-λύ-κ-αμεν

λε-λύ-κ-ατε

λε-λύ-κ-ασιν

Στα ρήματα που πριν την κατάληξη έχουν :

π, β, φ, -πτω,  +  κ = φ,  π.χ.

 τρίβω>τέτριφα,     
γράφω>γέγραφα,    
βλάπτω > βέβλαφα

Στα ρήματα που πριν την κατάληξη έχουν :

κ, γ, χ ττω ,σσω, και κάποια σε ζω  +  κ =  χ,

 διώκω>δεδίωχα,  
τάττω > τέτταχα

 Στα ρήματα που πριν τηνκατάληξη έχουν :

τ, δ, θ αρκετά σε -ζω και -ίζω + κ = κ,

πείθω > πέπεικα,

κομίζω > κεκόμικα

 

Αναδιπλασιασμός

 

Χαρακτηριστικό του παρακειμένου είναι ο αναδιπλασιασμός που γίνεται στην αρχή του ρήματος. Αναδιπλασιασμό έχουμε τριών ειδών:

 

1. επανάληψη του αρχικού συμφώνου με ένα -ε-

 

Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό επανάληψη του αρχικού συμφώνου με ένα -ε-;

1α) Όσα ρήματα αρχίζουν από ένα σύμφωνο

π.χ.  λύω > λέ-λυ-κα. 

 

Προσοχή:

Όσα ρήματα αρχίζουν από χ, φ, θ, στον αναδιπλασιασμό τα γράμματα αυτά   μετατρέπονται σε κ, π, τ 

χ > κ  =  χορεύω > κε-χόρευ-κα, 

φ > π = φυτεύω > πε-φύτευ-κα 

θ > τ =  θύω > τέ-θυ-κα

 

1β) Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα, όμως το πρώτο από αυτά είναι ένα τα (π, β, φ, κ, γ, χ, τ, δ, θ) και το δεύτερο είναι  (μ, ν) ή  (λ, ρ)

π.χ. γράφω > γέ-γρα-φ-α,   βλάπτω > βέ-βλα-φ-α

2. συλλαβική αύξηση

 

Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό συλλαβική αύξηση;

 

2α) Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα

π.χ. σπουδάζω >  ἐ-σπούδα-κ-α

 2β) Όσα ρήματα αρχίζουν από τρία σύμφωνα,

 π.χ. στρατεύω > ἐ-στράτευ-κ-α

 

 2γ) Όσα ρήματα αρχίζουν από διπλό σύμφωνο ζ, ξ, ψ,

 π.χ. ψαύω > ἔ-ψαυ-κ-α

 2δ) Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ,
τότε παίρνουν ένα -ἐ- ως συλλαβική αύξηση και διπλασιάζουν το ρ 

π.χ.  ῥίπτω > ἔρ-ρι-φ-α

 

3. χρονική αύξηση

 

Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό χρονική αύξηση;

 

  Όσα ρήματα αρχίζουν από φωνήεν,

 Ό,τι  αλλαγές είχαμε στον Παρατατικό και στον Αόριστο, οι ίδιες συμβαίνουν και στον Παρακείμενο

 π.χ. ἁλιεύω > ἡ-λίευ-κ-α

 

Ο αναδιπλασιασμός στα σύνθετα  με πρόθεση

Στα ρήματα που είναι σύνθετα με πρόθεση ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση,

π.χ. ἀπο-γράφω > ἀπο-γέ-γραφα

 

ΑΣΚΗΣΟΥΛΕΣ